Solmukohta is de Finse versie voor de jaarlijkse Knudepunkt conventie. Knudepunkt conventies gaan over LARP, Live Action Role-Playing. Meestal wordt deze hobby inderdaad geassocieerd met pubers met puntoren, maar de Scandinaviers hebben hier altijd hele eigen ideeen over gehad. Dit is ook de reden dat de Knudepunkts conventies zijn begonnen; om onderling informatie uit te wisselen over nieuwe, experimentele manieren om Larp’s te houden. In de loop der jaren zijn de conventies uitgegroeid tot een populair, internationaal evenement. Dit jaar waren er meer dan 300 mensen van 20 verschillende nationaliteiten.
Tien uur nadat de inschrijvingen in november open gingen, terwijl ik nog rustig nadacht of het een leuk tripje zou zijn, was de conventie dan ook vol. Er was een reservelijst, waar ik mijn naam maar had opgezet, niet verwachtende dat er genoeg plaatsen vrij zouden komen om alsnog te gaan. Maar begin Maart slaagde de organisatie erin om een extra hotel te krijgen, waardoor er alsnog voldoende plaats was voor de ongeveer 100 mensen die inmiddels op de wachtlijst stonden. Helaas was het hotel een eindje van het conventiehotel verwijderd. Er waren twee routes; eentje van 3 km., gewoon over de openbare weg, en eentje van 2 km.; een ongemarkeerde shortcut dwars door de besneeuwde bossen. Natuurlijk koos ik voor de laatste!
De Scandinavische LARP scene
Maar goed, ik wist deze queeste tot een goed einde te brengen, waarna ik me volledig kon onderdompelen in de Nordic LARP scene. Een aantal mensen in Nederland hebben me inmiddels gevraagd wat er nu zo anders was aan wat de Scandinaviers met LARP doen. Dat antwoord is eigenlijk heel simpel: alles. Settings, regelsets, spelwerelden, artistieke ambities, politieke bedoelingen, educatief gebruik, de manier waarop events worden opgezet, wetenschappelijk onderzoek, eigenlijk zijn er op alle vlakken interressante dingen te vertellen. Maar dat is natuurlijk geen echt antwoord. Ik zal proberen het allemaal wat te verduidelijken aan de hand van de lezingen die ik gevolgd heb. En ook de lezingen die ik heb gemist; het programma zat zo vol, dat het onmogelijk was om alle interressante dingen te volgen. Als je een idee wilt krijgen, kijk vooral op http://www.solmukohta.org/index.php
Nadat de conventie was geopend met de nodige plichtplegingen volgde er eerst een interressant praatje over “The fundamentals of LARP design”. Meteen daarna werd iedereen betrokken in een ouderwetse zombie survival game. Het concept is doodsimpel; er lopen een paar zombies rond, die mensen kunnen besmetten. Als je besmet bent, wordt je zombie en ga je proberen anderen te besmetten. Ondertussen heeft het leger het hotel hermitisch afgesloten, dus je kunt er niet uit. Dit soort spellen kunnen heel snel gaan. Ik had me dus met een paar anderen opgesloten in een invalidentoilet. Dat ging een tijdje goed, maar naar verloop van tijd was er geen houden meer aan. We hebben nog geprobeerd om de zombies te electrocuteren, door de vloer onder water te zetten en de stroomkabels van de TL-buizen hierop te zetten (ik heb al eens eerder succes gehad met de schade-call “220 !”), maar het waren er te veel. O, voor de duidelijkheid, dit was natuurlijk allemaal in game, in werkelijkheid hebben we het toilet volkomen ongeschonden achtergelaten. In ieder geval, na een half uurtje was iedereen zombie, en werden de militaire NPC’s naar binnen gestuurd om er vakkundig een einde aan te schieten. Een erg leuke en originele openening voor een conferentie …
Role-play als educatieve (en zelfs therapeutische) methode
De volgende ochtend begon ik met een lezing over de Osterskov kostschool in Denemarken. Deze school heeft zijn complete onderwijsprogramma opgebouwd rond rollenspellen. Bij wijze van demonstratie mochten we 1 van die spellen doen. We waren nieuwe recruten van de forensische recherche, die een brute lustmoord moesten oplossen. De aanwijzingen hiervoor waren gebruikt om educatief materiaal te presenteren. Het lijk van het slachtoffer was bijvoorbeeld opgelost in een of ander zuur; hierdoor moesten de leerlingen zich gaan verdiepen in scheikunde, en berekeningen gaan doen over Ph graden e.d. Een andere aanwijzing was verstopt in een achtergelaten Engels briefje, dat nogal wat taalfouten bevatte. Door deze taalfouten op een rijtje te zetten, kwam een verborgen boodschap tevoorschijn; iets waarvoor natuurlijk kennis van de Engelse taal van belang is. En er werden ook wat bijbelcitaten rondgestrooid, a la Seven, waardoor je gedwongen werd om je eens in dat boek te verdiepen. Helaas hadden we te weinig tijd om het hele spel te spelen; op de school zelf doen ze er een paar dagen over. Maar het liet wel heel erg goed zien hoe rollenspelen heel nuttig zijn voor het aanbieden van educatieve content.
De Osterskov school schijnt het vrij goed te doen; hun leerlingen scoren hoger dan gemiddeld op de meeste toetsen. Maar er is een ander interressant punt dat naar boven kwam. Een klein deel van de leerlingen leidt aan psychische stoornissen, zoals autisme, asperger, of PDD-NOS. Volgens de docenten komen deze leerlingen helemaal tot bloei op deze school; iets dat ze in het begin helemaal niet verwacht hadden. Het voert wat te ver om hier uitbgebreid op in te gaan, maar eigenlijk is dit iets dat ik zelf ook vaak heb gezien tijdens al mijn jaren spelleiden. Naast een educatief potentieel heeft de hobby ook een therapeutisch potentieel …
De homepage van de school is in het Deens, maar is te vinden op: http://osterskov.dk/
Een Nederlandse presentatie
Vervolgens was het tijd voor de allereerste Nederlandse presentatie op een Knudepunkt conventie. Marinka Copier en Tijn Rams hadden een goed verhaal over hun ontwerpbeslissingen in het opzetten van de Wereld van Gruga, een kidslarp campagne. Zeer interressant en leerzaam, ze werken eigenlijk zonder spelleidersinterventies, en laten een groot deel van de wereld en het verhaal door spelers en deelnemers maken. Eigenlijk heel erg jammer dat je 1700 km. moet reizen om zo’n praatje te horen van landgenoten. Voor mensen die er meer van willen weten: http://www.subcultures.nl/
Urban LARP
Noch nagloeiend van nationale trots spoedde ik me vervolgens naar Valve. Nee, niet de grote studio van Half-Life, maar de Finse Larp. Valve heeft een iets volwassener doelgroep dan het vorige praatje. Het is een LARP die speelt in een hedendaagse setting … of liever gezegd, gewoon in de normale wereld. Natuurlijk is er iets niet helemaal in de haak met de realiteit, en de spelers spelen dan ook een soort geheim genootschap dat duivelse en demonische verborgen krachten onschadelijk moet maken. Dit wordt allemaal gedaan in het centrum van Helsinki. De gebeurtenissen spelen zich af in huizen, fabrieksloodsen, parkeergarages, kerkhoven, etc. En zelfs gewoon op straat; het is in het spel een paar keer gebeurd dat iemand op klaarlichte dag gekidnapt werd. Deze events duren vrij kort, hooguit een uurtje of acht.
Rusland
Hierna was het tijd voor een uitstapje naar Rusland. Weliswaar geen Scandinavie, maar het land schijnt 100 000 larpers te hebben. Iets dat me nogal verbaasde, tot ik me herinnerde hoe groot het land eigenlijk is (ik heb er eens een week over gedaan om met de trein van Moskou in Irkutsk te komen). Er is dan ook een grote varieteit aan diverse soorten larp’s. En dit is Rusland … intellectueel eigendom moet daar nog worden uitgevonden, dus heel veel settings baseren zich op bestaande settings, zoals Harry Potter, Game of Thrones, of The Witcher. Misschien een tip voor de stichting Brein om eens te gaan kijken … ze kunnen in ieder geval beginnen met deze slides: http://fedoseev.net/larp/A.Fedoseev%20-%20Russian%20larps.pdf
In ieder geval, er is dus veel te doen in Rusland, maar over 1 event was een apart praatje, dus dat zal ik wat verder uitdiepen. Het event heet “The Cost of Living”, en was eigenlijk bedoeld om iets meer te zijn dan puur entertainment: volgens de organisatoren was het ook een soort kritiek op de moderniteit. De spelleiders hadden enkele moderne maatschappelijk ontwikkelingen genomen, en die iets extremer uitgewerkt, met als doel het exploreren van de gevolgen van die ontwikkelingen.
Het event speelde zich af in de nabije toekomst, in Nieuw-Venetie. Deze stad was gebouwd als kopie van het originele Venetie, dat inmiddels door de golven verzwolgen was. De hele stad was eigenlijk 1 grote reality-tv show. Overal hingen camera’s, en elk karakter in het spel had een soort populariteits rating. Er was ook een in-game sociaal netwerk, waarop spelers info en foto’s konden posten. Foto’s van geweld of sex zorgden er o.a. voor dat iemands rating omhoog ging. Hoe hoger iemand’s rating, hoe makkelijker hij toegang kon krijgen tot kredieten. Het spel kende een zeer modern geldsysteem, waarbij alles met een soort pinpasjes werkte. Deelnemers hadden niet veel geld, maar er waren wel leningen beschikbaar, en hoe hoger je rating, hoe makkelijker je die kreeg. Maar ook voor de politiek was een rating belangrijk. In het spel zaten 5 verschillende politieke partijen, gemodeleerd naar hedendaagse politieke stromingen, die elke dag om de stem van de deelnemer streden. Hoe hoger je rating, hoe meer media-aandacht iemand kreeg, en hoe meer stemmen hij kon trekken.
Er is veel meer te vertellen over deze larp; natuurlijk waren er allemaal mogelijkheden om de computersystemen te hacken, en ook hadden ze een eigen TV kanaal dat nieuwsbulletins uitzond. In de stad had je zelfs nachtclubs, en er werden ook een soort “running man” spellen georganiseerd, waarbij veroordeelde criminelen door de stad heen werden gezocht en opgejaagd door de spelers. De locatie was sowieso boeiend; midden in een bos, op 40 km afstand van het dichtsbijzijnde dorpje, hadden ze de complete stad nagebouwd. Maar ja, 150 man crew, naast 500 spelers; dan kun je ook wel wat neerzetten, natuurlijk. Uiteindelijk brak er in de stad een revolutie uit, die min of meer slaagde.
De slides van deze presentatie zijn trouwens beschikbaar, op http://fedoseev.net/larp/A.Fedoseev%20-%20The%20Cost%20of%20Living.pdf
Toch nog een computer spel tussen al het live geweld …
Het volgende praatje ging over iets heel anders. Virtual larp … of in ieder geval, een computerspel dat specifiek gemaakt was voor rollenspel. Natuurlijk, spellen als WoW of Eve zijn in naam rollenspellen, maar gaan in wezen niet echt over het uitspelen van een karakter. Dramagame, het systeem dat hier werd gepresenteerd, doet dat wel. In het spel krijg je een voorgeschreven karakter toegewezen, en je interactiemogelijkheden zijn heel erg gebaseerd op normaal menselijk gedrag. De scenario’s zijn kort; een spel duurt hooguit een uurtje of zo. De demo die we te zien kregen speelde zich af op een luxe jacht in de tegenwoordig tijd, en draaide om allemaal verwikkelingen en intriges van de Yuppen die aan boord waren. Ik vond het een erg interressant concept; ze zitten nog in beta, maar ik ben erg benieuwd hoe het uiteindelijk zal worden. Hier kun je er meer over vinden: www.dramagame.com
Larp en Veiligheidsvraagstukken
De volgende ochtend begon meteen abstract en academisch. Een Masterstudente Veiligheidstudies presenteerde haar verhaal over de educatieve mogelijkheden van LARP, het onderwerp van haar masterscriptie. Haar achtergrond gaf haar veel kennis over de trainingsmethoden van het Leger, brandweer, politie, etc., en in LARP’s zag zij vergelijkbare dingen als in deze simuatie-oefeningen. Ze vond, dat de LARPERS een aantal dingen veel beter deden dan de trainingsprofessionals. Daar zit wat mij betreft wel iets in. Om een voorbeeld te noemen, veel legeroefeningen worden zo opgezet, dat de deelnemers eigenlijk niet kunnen falen; het idee daarachter is dat dat slecht is voor het zelfvertrouwen van de soldaten. Echter, als je niet kunt falen, dan kun je natuurlijk ook maar heel beperkt leren van je ervaringen. Maar laat ik niet afdwalen. Om haar beweringen kracht bij te zetten, had ze een mooi procesmodel gemaakt van het organiseren en leiden van een LARP, waarbij ze de verschillende actoren en processen die betrokken zijn bij het voorbereiden en runnen van een event in een overzichtelijk schema had gezet. Voor de gemiddelde larper was het misschien wat te theoretisch, maar als echte systeemdenker houd ik wel van dit soort dingen.
Een volgend praatje ging over iets dat ook raakvlakken heeft met veiligheid, maar dan in de internationale politiek. Overal op de wereld worden elk jaar Model United Nations gehouden. Dit is een spel, waarbij de deelnemers allemaal een bepaald land spelen tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Het heeft een educatief doel, natuurlijk; het is de bedoeling, dat de deelnemers hiermee meer inzicht krijgen in internationale verhoudingen. Maar de deelnemers spelen niet echt karakters; iets dat bv wel gebeurd in de conflictsimulaties van het Nederlandse Pax Ludens, waar iedereen een bestaande wereldleider speelt. Een Tsjechisch meisje wil dit gaan veranderen, in een spel dat dit voorjaar in Brno wordt gehouden.
Enige zaken die wat meer … hm … hands-on zijn …
De middag was verder gevuld met wat praatjes over gebruik van technologie en fotografie in larps; erg interressant voor de insiders, maar misschien minder geschikt voor in dit artikel. Het leverde wel weer leuke verhalen op. Zo was er een Zwitsers team, dat een Shadowrun event (cyberpunk) had opgezet, gebruik makend van geavanceerde geweren die met infrarood licht werkten; een soort zeer geavanceerde lasergame, aangevuld met verhaal en rollenspel. Ze hadden alles uitstekend voorbereid en de geweren op wel 20 verschillende locaties getest … behalve op de locatie van het event zelf. En heel toevallig hingen daar neon-lampen, die heel veel infrarood uitstralen …
Een van de praatjes werd trouwens gehouden door een Duitse ethnograaf, die nu aan de Universiteit van Maastricht een promotie-onderzoek uitvoert over LARP’s; alweer een Nederlandse connectie. Hij houdt een interressant blog bij over zowel zijn onderzoek als over Solmukohta: http://bienia.wordpress.com/
Na het eten was het tijd voor een workshop. Gedurende de conventie waren er vele workshops en mini-larp’s geweest, maar door het overvolle programma had ik eigenlijk alleen nog maar lezingen gezien. Eigenlijk is dat jammer; een van de dingen waar Scandinaviers in uitblinken zijn korte larp’s, hooguit een paar uur, met weinig regels, die gefocust zijn op karakterspel of het exploreren van bepaade situaties. Eigenlijk zou ik daar wat meer over moeten vertellen om een compleet beeld te schetsen, maar helaas liet de tijd dat niet toe.
Maar goed, ik ben dus naar 1 workshop geweest. Deze workshop had de nogal exotische naam “Dig deeper into your character while having sex.” Hierin werd een regelsysteem uitgelegd, dat je kan gebruiken om sex in Larp’s op een verantwoorde manier uit te spelen. Eigenlijk zat het heel simpel in elkaar. Er was een kleine procedure om te zorgen dat beide spelers niet verder zouden gaan dan ze eigenlijk wilden, en voor de sexzelf werd gebruik gemaakt van een voorwerp, dat de geslachtsdelen symboliseerde, en dat de spelers konden … well … stimuleren. Erg “hands-on”, zeg maar. Verder konden de spelers het zo uitspelen als ze zelf wilden; in de groep ontdekte ik wel een paar potentiele porno-acteurs. Maar voor den porno-fanaten onder de lezers, dit systeem blijft puur rollenspel; een van de regels was dat kleren altijd aanbleven.
Dit systeem is ontworpen voor een larp die vorig jaar in Noorwegen is gehouden, en die ik hieronder zal uitleggen.
Thematische Larps
Vorig jaar is de larp Just a Little Loving in Noorwegen gehouden. De setting hiervan was eind jaren ’80, het aids-tijdperk, in de gay-scene in New York. Het was puur gericht op karakterspel en inleving. Er werden nauwelijks regels gebruikt, behalve natuurlijk het systeem dat ik hierboven besprak. Deze Larp is een voorbeeld is van wat er echt anders is aan Nordic LARP. Een setting als gay-New York jaren ’80 heeft natuurlijk heel weinig te maken met kerkers of draken; het spel draait dan ook niet om vechten of vaardigheden. Dit soort events is puur voor de beleving; hoe moet het geweest zijn om in die tijd te leven ? Hoe ga je om met de kennis dat je dood zult gaan, en dat je dat ook anderen aan kunt doen ? Dit soort LARP’s worden eigenlijk ontworpen rondom een thema, en dat thema gaat in op de beleving van emoties en het exploreren van situaties.
Deze larp heeft overigens een verhitte discussie losgemaakt in een van de belangrijkste kranten van Noorwegen. Larp’s worden daar veel meer gezien als een kunstvorm, en zijn onder een veel breder publiek bekend dan hier in Nederland.
Just a Little Loving binnenkort herhaald in Stockholm:
http://just-a-little-lovin.blogspot.com/
Een ander voorbeeld is het Deense Kapo. Hierin speelden de spelers burgers, die door een totalitair Denemarken in de nabije toekomst waren opgepakt en gevangen gezet in een kamp voor dissidenten. Het was onmogelijk om aan dit kamp te ontsnappen; en de bewaking was zeer wreed en gewelddadig. Dit was bijna een sociaal-psychologisch experiment, waarbij de deelnemers wilden ondergaan welke invloed macht en geweld op mensen kunnen hebben. Mensen die wel eens van Milgram of het Stanford Prison experiment hebben gehoord weten wel wat ik bedoel.
Larp’s met politieke ambities
Larps worden ook gebruikt om politieke statements de maken. Dublin2 was een larp, die plaatsvond op een plein midden in het centrum van Helsinki. Een deel daarvan was afgezet met een hek, en daarin bevonden zich twee vluchtelingenkampen. Spelers speelden asielzoekers, die moesten proberen om asiel te krijgen in een westers land; iets dat tegenwoordig vrijwel onmogelijk is, wat Wilders ook beweert. De karakters van de spelers waren gebaseerd op echte vluchtelingen; er was uitgebreid onderzoek verricht naar de achtergrond van deze setting. De situatie in de kampen was abominabel; de asielzoekers moesten zich bezighouden met allemaal criminele activiteiten om nog enigszins een draagbaar leven te hebben. Dit alles was dus zeer goed zichtbaar voor het normale, shoppende publiek in downtown Helsinki … en dat was ook precies de bedoeling, want deze larp werd georganiseerd om de manier waarop vluchtelingen tegenwoordig in Europa worden opgevangen aan de kaart te stellen. Overigens gaat deze larp herhaald worden in Kopenhagen in de herfst.
Daar is trouwens al eens eerder zoiets gedaan; System Denmarc was wat groter van opzet, maar had in wezen hetzelfde doel: http://nordiclarpwiki.org/wiki/System_Danmarc
En deze politieke ambities blijven niet beperkt tot Europa. Deze zomer wordt er zelfs een larp georganiseerd op de Westelijke Jordaanoever (laat ik politiek correct blijven en gewoon de geografische aanduiding gebruiken), die gaat over de bruiloft tussen een Noorse jongen en een Palestijns meisje.
En toen was het alweer afgelopen …
Ookal had ik veel gezien, eigenlijk heb ik ook wel veel gemist. Er waren nog praatjes over het verschil tussen larp- en computergame-ontwerp, communicatie over larp naar main stream media, muziek in larps, karakters gebaseerd op echte personen, veiligheid voor spelers, eten op larps … eigenlijk allemaal dingen waar ik de afgelopen jaren zelf de nodige energie in heb gestoken. Daarom had ik ook voor de praatjes gekozen over dingen waar ik nog niet zoveel van wist.
Er is 1 workshop die ik heb gemist die wel erg interressant is. Dit najaar wordt er een TV serie uitgezonden in 7 Europese landen, waaronder Nederland, die een soort combinatie is van gewoon televisiedrame en een soort live alternate reality game. Voor het ARG-deel hebben ze een groep larpers ingehuurd. Het hele project is gebaseerd op The Truth about Marika, een vergelijkbare TV serie die in 2007 in Zweden is uitgezonden: http://en.wikipedia.org/wiki/The_Truth_About_Marika Het lijkt me erg interressant, en dit najaar zullen we zien hoe het hele project uitpakt.
In ieder geval, inmiddels was het zaterdagavond geworden, en tijd voor feest. Ook dat is een belangrijk onderdeel van de Knudepunkt conferentie; mensen trekken de meest exotische kostuums aan, en tot diep in de nacht vloeit de drank rijkelijk. Maar dit artikel is al lang genoeg, dus ik zal jullie de verhalen over mijn nachtelijke avonturen onthouden. Ga gewoon volgend jaar mee, dan kunnen jullie het zelf zien.
Nog wat nuttige links:
States of Play – Juhana Petterson, het boek dat naar aanleiding van de conventie is gemaak.
Playing the Learning game, een boek over educatief gebruik van rollenspellen:
Een facebookpagina met interresante events de komende tijd:
Nordic Larp, een boek dat veel interressante larp’s van de afgelopen jaren bespreekt:
http://rollespilsakademiet.dk/webshop/books/nordiclarp.html
De wikipedia pagina voor de Knutepunkt conventies, met links naar de boeken van de eerdere conventies:
http://en.wikipedia.org/wiki/Knutepunkt
Lizzie Stark, een Amerikaanse journaliste die een boek over de Larp-scene in de VS heeft geschreven:
Nordic Larp Wiki, met informatie over Scandinavische larps: http://www.solmukohta.org/index.php
We gaan er zo te zien met een mooie club heen komend jaar!